TL’yi güçlendirmek için; Enflasyona endeksli süper bono

02.08.2023- Piri Reis Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Erhan Aslanoğlu, MB Başkanı Gaye Erkan’ın da çalışmalarının sürdüğünü belirttiği gibi tasarruf sahibine enflasyon üzerinde ya da en az o kadar getiri sağlayacak bir enstrüman sunulmasını beklediğini, enflasyon aşağı dönene kadar dövize yönelimi engellemeye yönelik 3-6 aylık bir süper bono adımının biraz daha gerçekçi olabileceğini dile getirdi.

•Merkez Bankası’nın enflasyon tahminleri gerçekçi bulundu ancak rasyonele dönüş için faizde kırmızı çizginin kalkması gerektiğini düşünenler var, siz ne dersiniz?

Katılıyorum. Para politikasının ana aracı politika faizidir. Diğer unsurlar tamamlayıcıdır, ikame değildir. Faizin yerine başka araçları koymaya kalktığımızda aynı sonucu alamayız. Geçmişte de bunu gördük. Dünyanın bütün merkez bankaları da makroihtiyati adımlar atıyor. Karşılık oranlarını kullanıyor, miktarsal para arzını, para tabanını arttırıp azaltarak da bunu yapmaya çalışıyor ama herkes manşetlerde faizi arıyor. Bizde de bu durum değişmeyecektir. Politika faizinin yeri, yönü ve burada oluşacak beklenti enflasyonla mücadelenin gücünü belirleyen ana unsur olmaya devam edecek. Ama Türkiye’de yaşanan kısıtlar nedeniyle faizde çok güçlü adım atmanın riskleri de var. O çerçevede ben Merkez Bankası’nın tahminlerinin olabildiğince gerçekçi olmasını, enflasyonla mücadeleyi öne çıkarıp elindeki tüm araçları, faizi istediği kadar kullanamasa da öne almasını değerli ve önemli buluyorum ama bu yolda başarılı olabilmek için politika faizini mutlaka güçlü bir şekilde kullanmak gerekiyor. Umarım o kanal da kapanmaz ve gerektiği noktaya kadar da gider.

•Başkan Gaye Erkan’ın sunumunun ardından faiz artırımı ağustosta hız keser mi sorusu belirdi. Yeni atamalar sonrası da hız kazanabileceği görüşleri oluştu. Hangisi olur?

Sayın Başkan’ın sunumunu ve söylemlerini biraz daha esas almamız gerekiyor. Güçlü bir şekilde enflasyonla mücadele isteği var. Eldeki tüm araçları, yaratıcı araçlarla da kullanma istekliliği var. Merkez Bankası kredibilitesini arttırmaya çalışıyor. Gerçekçi enflasyon raporu, kurulda yapılan değişiklikler, daha şeffaf olmak bunun bir parçası. Faiz artırımlarının devam edeceği yönünde bir vurgu da var. Verilen sinyalleri bir araya getirdiğimizde, faiz artırımlarının daha küçük adımlarla ve daha sınırlı bir noktaya kadar devam edeceği yönünde bir algı oluştu. Başkan yardımcılığı veya kurul üyeleri değişikliği henüz daha güçlü bir faiz artırım sinyali vermiyor. Ama başkan ya da başkan yardımcılardan önümüzdeki dönemde farklı açıklamalar gelirse bunu da düşünürüz.

YUKARIDA DENGELENME DAHA DOĞRUYDU

•Politika faizi artışı sonrası mevduat faizleri hızla geriledi, ticari kredi faizleri de arttı. Bu durum kafalarda iki ayrı soru yarattı. TL enstrümanları nasıl cazip olacak?

Ekonomide bir sürü faiz var. Hiçbiri hiçbir zaman aynı değildir, fark vardır ama yakınsar. O yakınsamanın ana enstrümanı da politikası faizdir. Merkez Bankası faizi arttırıyorsa bono, kredi, mevduat faizleri artar. Düşürmesi bekleniyorsa hepsi düşer. Faizlerden biri yukarıya, biri aşağı gidiyor, biri yatay kalıyorsa, orada sorun var demektir. İkincisi Merkez Bankası faiz yükseltiyorsa, o yükselmeyle uyumlu bir yakınsama olmalıdır. Mevduat ve kredi faizlerinin bir kısmı çoktan yükseldiği için bu bağ kopmuştu. Ama şu anda ticari kredi faizlerinin yükselmesi ekonomiyi soğutmak için önemli. Ama Merkez Bankası faizi 17 iken, kredi faizi 35,40 oluyorsa burada da sorun var demektir. Mevduat faizinin enflasyon 58 beklenirken 25-30 bandında olması risk. Hem talebi yeterince kısamamak hem de döviz ve enflasyon tarafında riskler barındırıyor. O açıdan mevduat faizinin politika faizine yakınsama değil de kredi faizine hatta daha yukarılarda dengelenmeye doğru gitmesi Türkiye’nin makro dengeleri sağlaması açısından daha önemli.

•Yeni TL enstrümanı ne olabilir? Süper bono mu?

Mevduat faizlerine ikame edecek Türk Lirası tasarrufları cazip kılacak bir enstrümana ihtiyaç var. Tasarruf sahibine beklenen enflasyon üzerinde ya da en az o kadar getiri sağlayacak bir enstrüman muhtemelen gelecek diye düşünüyorum. Dolayısıyla enflasyona endeksli bir takım mevduatlar olabilir. Bunun yükünün kime kalacağı önemli. KKM’de olduğu gibi bankalar bunu karşılayacaksa o zaman kredi faizlerini de çok çok daha yükseltmeleri gerekir. Bu yük Hazine’ye kalacaksa o da bir başka sorun anlamına gelir. Süper bono tarafı daha gerçekçi geliyor. Enflasyon aşağı dönene kadar dövize yönelimi engellemeye yönelik 3-6 aylık bir süper bono adımı biraz daha gerçekçi olabilir.

■ YÜZDE 60’I TAKSİTLİ YAPILIYORDU

• BDDK’nın son kararını nasıl değerlendiriyorsunuz?

Alınan kararlar sürpriz değil. Merkez Bankası başkanının geçen haftaki enflasyon raporu sunumunda bu tür yeni kararların gelebileceği sinyalini almıştık. Ekonomide iç talepte bir yavaşlama olsa bile hala önemli oranda bir canlılık var. Bu da hem enflasyonun hem de dış açığın daha kapsamlısı cari açığın nedenlerinden birisi. Bu anlamda makroihtiyati politikalar dediğimiz özellikle kredi talebini yönetmeye çalışan politikaların tekrar ağırlıklı olarak devreye girdiğini görüyoruz. Atılan adımlarla bir yandan kredilerin riskteki payını yükselterek bankaların kredi verme istekliliği azaltılmaya çalışılıyor. Diğer yandan da taksitleri azaltarak tüketicinin kredi talebi kısılmaya çalışılıyor. Yani hem kredide arzı kısmak hem de talebi kısmaya yönelik adımlar olarak değerlendirebiliriz. Cari işlemler dengesinde turizm gelir ve gideri de önemli. Turizm giderlerindeki artış cari açığın nedenlerinden biri görülüyordu. İçerinin pahalı olması, yerleşiklerin ucuza geldiği için yurt dışına gitme talebini arttırmıştı. Yurt dışı turist harcamalarının yüzde 60’a yakını kredi kartıyla taksitlendirilerek yapılıyor. Dolayısıyla bu adım, yurt dışına gitmek isteyenlerin talebini kısmen azaltacaktır. Kış sezonunda da etkisinin sınırlı olacağını düşünüyorum. Talebi kısmaya yönelik bir ihtiyaç olabilir ama bu talebin ardındaki asıl neden Türkiye’de fiyatların ve enflasyon beklentilerinin yüksek olması.

■ AYLIK ENFLASYON ÇİFT HANE GELEBİLİR

• Temmuz ayı enflasyon beklentiniz nedir? Enflasyonda gidişat TCMB öngörüleri doğrultusunda mı olacak? Sıkılaştırma yerel seçimler yaklaşırken gevşetilir mi?

Temmuz ayı enflasyonu tarihi yüksek seviyede gelecek. Çift taneli olabilir. Yüzde 10-11 gibi bir rakam gelebileceğini düşünüyorum. Yıllık enflasyon ise yüzde 50’lere yaklaşabilir. Merkez Bankası’nın enflasyon tahmini gerçekçi ama ben biraz yılsonu için daha yukarılarda yüzde 60’larda dengeleneceğini zannediyorum. Merkez Bankası aslında yüzde 58’i biraz orta noktası olarak da alıyor. O patikaya bakarsak Merkez Bankası da bunun üzerinde olabileceğini öngörüyor. Ben o öngörünün de üzerinde olacağını düşünüyorum. Enflasyonist dinamikleri güçlendiren faktörlerle beraber gelecek yıl temmuza kadar baz etkisi terse çalışacak. Eğer her şey yolunda giderse 2024 Temmuz’da tekrar düşüş görürüz. Önümüzdeki 9-10 ay enflasyon önce yükselip sonra o yüksek patikada salındığı şekilde gidecek. Arkasından ise baz etkisiyle ve güçlü bir politika çerçevesi oluşursa düşüş göreceğiz. Politika faizinin mutlaka devreye girmesi gerektiğini düşünüyorum ama bugünkü politika da yeni gelecek enstrümanlarla enflasyonun çıkacağı yüzde 60’lar seviyesinde kalması sağlanacaktır. Enflasyonda görülen yüzde 60 seviyesinin tekrar yüzde 30’lara dönmesi için ise daha sıkı adımlara ihtiyaç olacaktır.

Kaynak. Burcu Göksüzoğlu/Ekonomim