17.06.2023- Türkiye’de son yıllarda sermaye piyasalarına olan ilgi belirgin bir şekilde artarken, yatırımcıların farklı finansal araçlara ilgisi de sermaye piyasalarının gelişimini olumlu etkiliyor.
Yatırımcıların cüzi miktarlarla dahi çeşitli finansal varlıklara yatırım yapmasını sağlayan yatırım fonları ise sunduğu avantajlarla yatırımcıların ilgisini çekmeye devam ediyor.
Son dönemlerde yatırımcıların ilgisinin bir hayli geliştiği fon yatırımları hakkında FonTurkey Kurucusu Onur Duygu, AA muhabirinin sorularını cevapladı.
Soru 1) Fon nedir ve nasıl çalışır?
Fonlar halktan toplanan paralar karşılığında ortaklık payı, tahvil gibi sermaye piyasası araçlarından ve kıymetli madenlerden oluşan portföyleri yöneten malvarlığı olarak tanımlanmaktadır. Temel olarak fonlar gerek finansal ürünler ve piyasadaki gelişmelere hakim olamayan kişilere, gerekse bireysel portföy büyüklüğü ile kişilerin yatırım imkanı bulunmadığı ürünlerde birden fazla yatırımcıyla yatırım yapmaya imkan sağlıyor.
Soru 2) Fonların avantajları ve dezavantajları nelerdir?
Fonların sunmuş olduğu temel avantaj finansal piyasalarda birikimleri değerlendirmek isteyenler için uzman/profesyonel portföy yöneticilerine erişim kolaylığı sağlamasıdır. Küçük tutarlarla bile tüm finansal yatırım araçlarına erişimle birlikte fiyat ve vergi avantajı sunan fonlar, bunun yanında tek bir varlık yerine çeşitlendirilmiş portföye yatırım yapma imkanı sunuyor.
Öte yandan fonların valörlü çalışması (satış tarihinden bir veya iki gün sonra paranın yatırım hesabına geçmesi) ve günlük tek bir fiyattan işlem gördüğü için gün içinde piyasalarda oluşan al/sat fırsatlarının fon üzerinden değerlendirmek mümkün olmuyor.
Soru 3) Yatırımcılar fonları nasıl alabilir-satabilir?
Tüm fonlar yatırımcıların banka ve aracı kurumlardaki yatırım hesaplarından alınıp satılabilir. Türkiye Elektronik Fon Alım Satım Platformu’nda (TEFAS) işlem gören tüm fonlar incelenebilir.
Soru 4) Fonlarla hangi varlıklara yatırım yapılabilir?
Fonlarla sermaye piyasalarında kamu ve özel sektör borçlanma araçları, yerli ve yabancı hisse senetleri, altın/gümüş gibi değerli metaller, katılım esasına dayalı kira sertifikaları, diğer fonların katılma payları ve mevduat/katılma hesabına yatırım yapılabilir.
Soru 5) Yatırımcılar hangi fonu alacağına nasıl karar verecek?
Yatırım vadesi ve alınabilecek risk belirlendikten sonra yatırım yapılmak istenen varlık veya varlıkların belirlenmesi gerekiyor. Fonların geçmiş getirilerde en iyi olanları belirleyip onlara yatırım yapmak beklenen sonuçları vermeyebilir. Fonlara yatırım ile ilgili olarak banka/aracı kurumlar ve portföy yönetim şirketlerinin aylık/haftalık raporlarının okunması yatırım yapılacak fonu veya fonlarının belirlenmesi için faydalı olabilir.
Soru 6) Fon tipleri nelerdir?
Fonlar yatırım yaptıkları finansal araçlar ve portföy sınırlamalarına göre 9 ayrı fon tipi bulunmaktadır:
Kıymetli Madenler Fonları, Borçlanma Araçları Fonları, Hisse Senedi Fonları, Para Piyasası Fonları, Katılım Fonları, Karma Fonlar, Fon Sepeti Fonları, Serbest Fonlar ve Değişken Fonlar
Soru 7) Fonların riskleri nelerdir ve nasıl yönetilir?
Fonlar finansal varlık olarak konumlandığından finansal piyasalarda oluşabilecek her riske tabidir. Fonun içindeki varlığın değerini kaybetmesi, fonun batması veya finansal kurumların yükümlülüklerini yerine getirememesi de fon için risk oluşturur.
Fonların portföy yönetim şirketlerinde istihdam edilmiş Risk Yönetimi personeli ile ilgili düzenleyici ve denetleyici otorite tarafından günlük olarak izlenmektir. Fonun içinde de bir risk oluşmaması için portföy sınırlamaları ve belli varlık/ihraççıda yoğunlaşma kontrol edilmektedir. Fonun malvarlığı, fon kurucusu olan portföy yönetim şirketinden ayrıdır ve portföy yönetim şirketi ile ilgili olumsuz bir koşulda dahi fon ve içindeki varlıklar yaşamaya devam edebilir.
Soru 8) Fonların vergi durumu ve yasal düzenlemeleri hakkında bilgi verir misiniz?
Fon alım/satım kazançlarına gerçek kişilere yüzde 10 stopaj uygulanır.
Tüzel kişilerde stopaj yüzde 0 olmakla birlikte, yine fon yatırımını teşvik etmek için unvanında TL ibaresi geçen fonlar kurumlar vergisinden de istisna tutulmuştur.
Soru 9) Fonlarda yönetim ücretleri ve diğer masraflar nelerdir?
Fonlarda fon içinden kesilen bir yönetim ücreti bulunmakla birlikte, bu ücret fon fiyatına yansıdığı için yatırımcıdan ek bir komisyon kesintisi yapılmamaktadır. Yönetim ücretleri fonun nevi ve içeriğine göre değişmekle beraber yıllık yüzde 0,25 ile yüzde 3 arasında değişebilmektedir.
Soru 10) Fonların likidite durumu nedir?
Fonların en likit finansal varlıklardan olması onların en büyük avantajlarından biridir. Fon türü ve içindeki varlıklara göre alım/satımlar belirli valörlerde gerçekleşir.